In het belastingplan 2017 heeft het kabinet voorgesteld om het pensioen in eigen beheer uit te faseren.
Per 2017 is het dan niet meer mogelijk in eigen beheer pensioenaanspraken op te bouwen.
Reden van dit voorstel is dat de voordelen van pensioenopbouw in eigen beheer steeds kleiner zijn geworden (vooral door steeds beperktere ruimte om op te bouwen middels aanpassing van fiscale regels en lagere VPB tarieven) terwijl de nadelen juist zwaarder zijn gaan wegen (met name door verschil in fiscale en commerciële waarde kan er een dividendklem ontstaan).
Vanwege het afschaffen van de pensioenopbouw in eigen beheer wil de wetgever DGA’s gedurende 3 jaar (2017, 2018 en 2019) de mogelijkheid geven hun pensioen in eigen beheer af te kopen of om te zetten in een zogenaamde oudedagsverplichting (ODV).
Wat houdt deze mogelijkheid in?
De pensioenvoorziening mag zonder heffing van vennootschapsbelasting, loonbelasting en revisierente worden teruggebracht van commerciële waarde naar fiscale waarde. Dit heet het afstempelen van de pensioenvoorziening. Voorwaarde is wel dat de gehele pensioenvoorziening wordt afgestempeld en dat in zijn geheel wordt afgekocht of wordt omgezet in ODV.
Afkoop
De fiscale waarde van de pensioenvoorziening mag in de jaren 2017, 2018 of 2019 worden afgekocht. Dit mag zowel voor pensioenvoorzieningen die nog in de opbouwfase zaten maar ook voor reeds ingegane pensioenvoorzieningen.
Per afkoopdatum zal een actuariële berekening moeten worden opgesteld van de voorziening. Het als loon in aanmerking te nemen bedrag wordt vervolgens als volgt berekend. Er wordt, afhankelijk van het jaar van afkopen, een korting toegepast van 34,5% (2017), 25% (2018) of 19,5% (2019). Om anticipatie te voorkomen wordt de korting toegepast over de fiscale balanswaarde van de pensioenvoorziening per 31 december 2015. Over de opbouw over 2016 en actuariële oprenting tot moment van afkoop wordt de korting dus niet verleend. Het bedrag van de actuariële berekening per afkoopdatum minus de van toepassing zijnde korting wordt belast in de loonheffing.
Voor reeds ingegane pensioenvoorzieningen wordt de korting berekend over de waarde op moment van afstempelen en niet over de hogere fiscale waarde per 31 december 2015.
Oudedagsverplichting
Wanneer afkoop financieel niet mogelijk of wenselijk is, bestaat ook de mogelijkheid (ook weer in de jaren 2017, 2018 of 2019!) om de pensioenaanspraak om te zetten in een ODV. Deze ODV mag jaarlijks worden opgerent met een percentage ter grootte van het U-rendement, welke wettelijk wordt voorgeschreven.
Zodra de DGA de AOW-leeftijd heeft bereikt, wordt het bedrag in 20 jaar uitgekeerd. Het uit te keren bedrag wordt berekend door de beginstand van het desbetreffende jaar te delen door het aantal nog resterende uitkeringsjaren. De uitkeringen mogen ook al 5 jaar voor AOW leeftijd ingaan. De periode van 20 jaar wordt dan verlengd met het aantal jaren dat de uitkering eerder ingaat.
Ook een reeds ingegaan pensioen kan worden omgezet in een ODV. Als een uitkering bijv. reeds 3 jaar heeft gelopen na AOW leeftijd dan mag de resterende uitkeringstermijn 17 jaar zijn.
Pensioenvoorziening laten staan
Indien niet van bovenstaande mogelijkheden gebruik wordt gemaakt dan blijven de tot 31 december 2016 in eigen beheer opgebouwde aanspraken gelden. De regeling moet wel premievrij worden gemaakt en de pensioenbrief moet worden aangepast. Dit moet via een aandeelhoudersbesluit worden bekrachtigd. Omdat de termijn deze wijzigingen door te voeren voor 1 januari 2017 wel erg kort kan zijn is onder voorwaarden een extra termijn van 3 maanden mogelijk.
Let wel dat bij deze mogelijkheid de eventuele dividendklem blijft bestaan. Ook de gevolgen van ongeoorloofd handelen blijven bestaan, namelijk belasten van de commerciële waarde van de pensioenvoorziening met loonbelasting en revisierente van 20%.
Partner
Extra aandacht moet worden besteed aan de positie van de (ex-) partner. Instemming van de (ex-) partner is noodzakelijk bij afstempeling gevolgd door afkoop of door omzetting in een ODV. Wellicht zal ook een compensatie voor de partner aan de orde kunnen zijn.
Informatieplicht
De afkoop of omzetting in een ODV dient binnen een maand na tijdstip van afstempeling te worden gemeld aan de belastingdienst. De verwachting is dat de belastingdienst hiervoor formulieren op hun site zal zetten.